Νέα μελέτη που πραγματοποίησε ο μη κυβερνητικός οργανισμός «Prince’s Trust» αποκαλύπτει πως σχεδόν ο ένας στους δύο νέους υποφέρει από κατάθλιψη, κρίσεις πανικού και διαταραχές ύπνου εξαιτίας της ανεργίας. Η ίδια μελέτη έδειξε ότι ο ένας στους έξι νέους θεωρεί την ανεργία εξίσου στρεσογόνο ερέθισμα με τη διάλυση της οικογένειάς του, ενώ ο ένας στους οκτώ είπε πως εξαιτίας της έχει το βράδυ εφιάλτες. Όταν μάλιστα οι νέοι είναι μακροχρόνιοι άνεργοι (για περισσότερο από έναν χρόνο), η ψυχική τους κατάσταση επιδεινώνεται τόσο πολύ, ώστε έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους μεγαλύτερης ηλικίας ανέργους να προκαλέσουν σκόπιμη βλάβη στον εαυτό τους (self-harm).
Κάθε μέρα βομβαρδιζόμαστε από πληθώρα πληροφοριών σχετικές με το θέμα, όμως λίγοι είναι εκείνοι που μπορούν να «μπουν» πραγματικά στη θέση και την ψυχολογία του ανέργου.
Αυτό που «φαίνεται» για το άνεργο άτομο είναι ότι αναζητάει εργασία. Και πιστέψτε με, είναι μια διαδικασία ψυχοφθόρα με ατελείωτες ώρες εξερεύνησης, χάνοντας τον εαυτό του μέσα στα «sites» και στις προκηρύξεις. Κάτι τέτοιο, όμως, κρύβεται μόνο στην επιφάνεια. Κατά βάθος, το άτομο αυτό ψάχνει απεγνωσμένα, τις περισσότερες φορές, για ένα στήριγμα, το οποίο προφανώς δεν είναι μόνο οικονομικό. Ψάχνει να βρει το κίνητρο που θα του δώσει άλλον αέρα στη ζωή και, κυρίως, ελπίδα για να συνεχίσει να ζει και να αναπτύσσεται. Γιατί αυτό ακριβώς είναι ο νέος. Ένα πλάσμα που βρίσκεται στην πιο δημιουργική φάση της ζωής του, που ξεχειλίζουν μέσα του η λαχτάρα και ο πόθος για δημιουργία. Ένα πλάσμα που έχει ανάγκη συνεχώς να ονειρεύεται, έχει ανάγκη κάποιας «Ιθάκης» που πάνω της θα στηρίξει τα όνειρα και τη ζωή του. Αυτή η «Ιθάκη» είναι το όραμα, ο υψηλός στόχος, η αξία που νοηματοδοτεί τη ζωή του ανθρώπου και «σφυρηλατεί» το ψυχικό του μέταλλο στην προσπάθειά του να την φτάσει. Όταν παύει να φαίνεται στον ορίζοντα αυτή η Ιθάκη, ο νέος οδηγείται στο κενό, στην αβεβαιότητα, στην εσωτερική γύμνια, αποσυντίθεται.
Αυτό, ακριβώς, έχει «καταφέρει» και η ανεργία σήμερα. Έχει καταφέρει να «εγκλωβίσει» το νέο σε έναν «φαύλο κύκλο» όπου η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το μέλλον του τον οδηγούν στην απογοήτευση, τη μελαγχολία και το στρες, αλλά και το αντίστροφο. Όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν το νέο σε συγκρούσεις με τα κοντινά του πρόσωπα, σε σεξουαλικές δυσλειτουργίες, ακόμη και σε αγχώδεις διαταραχές και στην κατάθλιψη.
Χωρίς να το καταλαβαίνουμε πολλές φορές, μέσα από την εργασία μας αποκτούμε έναν τίτλο, έναν ρόλο, μία ταυτότητα, τα οποία μας συνοδεύουν γενικότερα στην ζωή μας. Ένα άτομο, λοιπόν, χάνοντας την εργασία του για μεγάλο χρονικό διάστημα, τείνει να χάνει, χρόνο με τον χρόνο, ακόμα και τον εαυτό του. Πιο συγκεκριμένα, η αυτοεκτίμησή του μειώνεται, αισθάνεται ότι δεν είναι δημιουργικό, ότι χάνει μέρος του κοινωνικού του ρόλου, οι σχέσεις του γίνονται δυσλειτουργικές και τελικά χάνεται η ποιότητα ζωής του. Υπάρχουν, όμως και νέοι που δεν έχουν εργαστεί ποτέ στη ζωή τους, νέοι με τόσες σπουδές, τόσα όνειρα. Άτομα, δηλαδή, που δεν τους δίνεται η δυνατότητα να αναλάβουν έναν συγκεκριμένο ρόλο, μια ταυτότητα, με αποτέλεσμα να βρίσκονται αιωρούμενοι και ασταθείς στην ζωή και σε κάθε άλλη αναποδιά της. Γιατί, «κακά τα ψέματα», μια μόνιμη εργασία μας προσφέρει ασφάλεια, σταθερότητα και ψυχική ισορροπία.
Οι συνέπειες της ανεργίας αποδεικνύονται ολέθριες για την ψυχολογία των νέων, οι οποίοι κρίνουν, συχνά, αναγκαία την υποστήριξη ενός ειδικού ώστε το άτομο να επανεκτιμήσει τα αίτια που τον έχουν οδηγήσει στην ανεργία, τις επιπτώσεις που έχει αυτή η κατάσταση στην αυτοεικόνα του αλλά και γενικότερα στην ποιότητα της ζωής του. Έχοντας κατανοήσει τα παραπάνω, το άτομο είναι σε θέση να κινητοποιηθεί και πάλι αφού με την κατάλληλη καθοδήγηση από τον ειδικό και την παροχή νέων κινήτρων μπορεί πλέον να σχεδιάσει εξ’ αρχής την καριέρα του έχοντας νέες προοπτικές.
Ένας απο τους μεγαλους εχθρούς του ανθρώπου είναι ο φόβος. Όσο λιγότερο φόβο έχει κανείς, τόσο περισσότερο υγεία και ψυχική αρμονία θα βιώνει στη ζωή του. Το ουσιαστικό πρόβλημα της ανθρωπότητας είναι να απαλλαγεί απ’ τον φόβο...
Όταν δεν νιώθεις φόβο για μια κατάσταση, τότε αυτή δεν μπορεί να σε βλάψει. Πρέπει βέβαια να θυμάσαι ότι πολύ συχνα σε καταλαμβάνει ο φόβος με υποσυνείδητο τρόπο, χωρίς δηλαδή να τον αντιλαμβάνεσαι. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάς είναι ότι ο φόβος «μπλοφάρει». Αν τον αντιμετωπίσεις με βάση αυτήν την ενθύμηση, τότε ο φόβος διαλύεται.
Ο φόβος δημιουργείται συνήθωςως προσπάθεια του νου να ελέγξει το μέλλον, το μέλλον για το οποίο το μονο που ξέρουμε είναι οτι ... δεν υπάρχει!! Αφού το παρελθόν μόνο υπήρξε –δηλαδή δεν υπάρχει σήμερα!- και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμα, ο μοναδικός χρόνος, στον οποίο ζούμε την ζωή μας είναι το παρόν!
Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσετε τους ψυχολογικούς σας φόβους και τα προβλήματα που εκπηγάζουν απ’ αυτούς, είναι να καλλιεργήσετε μεθοδικά την επίγνωση, και την επαφή σας με τον εσωτερικό σας παρατηρητή.
Στην ουσία, όλοι μας γνωρίζουμε, πως ό,τι κι αν κάνουμε, ότι κι αν αισθανθούμε, ό,τι κι αν σκεφτούμε, υπάρχει κάτι μεσα μας, «κάποιος» που παρατηρεί τα πάντα. Αν ο νους μας, αντί να προσπαθεί να ελέγξει μια σκέψη μας με άλλες σκέψεις –που σχεδον πάντα αφορούν το παρελθόν και το μέλλον, δηλαδή χρονικές περίοδοι που δεν υφίστανται στην ουσια της ζωής μας!- μετακινηθεί σ’ αυτόν τον «παρατηρητή», τότε θα δούμε ότι η ατμοσφαιρα του φόβου εξαφανίζεται, και τη στιγμή που ο φόβος παύει να είναι παρών, σταματάει και η ανάγκη μας για έλεγχο!
Κάποιοι πιστεύουν οτι το αντίθετο συναίσθημα της Αγάπης είναι το μίσος. Αυτό δεν ειναι αλήθεια: Ο αντίποδας της Αγάπης είναι ο φόβος! Φανταστείτε τον εαυτό σας σαν ένα άδειο μπουκάλι. Αν επιλέγετε κατά τη διάρκεια της ζωής σας να γεμίζετε το «μπουκάλι» σας με φόβο, τότε δεν θα περισσεύει καθόλου χώρος για την Αγάπη. Αντίθετα, εάν «ανοίξετε» το «μπουκάλι» σας και το γεμίζετε, σε κάθε ευκαιρία, με Αγάπη, τότε δεν θα υπάρχει καθόλου χώρος μέσα σας για να αναπτυχθεί ο φόβος!
Γιατί δεν μπορούμε να συγχρονιστούμε όσον αφορά στη σεξουαλική μας επιθυμία;
Ένα από τα βασικά προβλήματα των ζευγαριών που καταλήγει να είναι το νούμερο ένα στη «λίστα» των παραπόνων ανάμεσα σε αυτά είναι η αδυναμία πολλών ζευγαριών να συντονιστούν στα επίπεδα της σεξουαλικής επιθυμίας. Πριν από 20 χρόνια, οι ψυχολόγοι/θεραπευτές προσέγγιζαν το φαινόμενο αυτό μόνο από «ψυχολογικής μεριάς». Οι ψυχολογικοί λόγοι, όπως τα ταμπού εξαιτίας της αυστηρής παραδοσιακής ανατροφής, η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των συντρόφων, ο ανέκφραστος θυμός και η άρνηση, θεωρούνταν, δηλαδή, αποκλειστικά υπεύθυνοι για την σεξουαλική «δυσλειτουργία» του ζευγαριού. Παρόλο που σχεδόν πίσω από κάθε «δυσλειτουργία» του ζευγαριού κρύβονται αυτοί οι ψυχολογικοί λόγοι και αναμφισβήτητα επηρεάζουν την ερωτική επιθυμία, πρόσφατες μελέτες τονίζουν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι ορμόνες στη σεξουαλική διέγερση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Ενώ είναι πολλές και οι γυναίκες που απολαμβάνουν το σεξ κι έχουν οργασμό, οι μελέτες αυτές δείχνουν ότι οι άντρες, γενικά, έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, της ορμόνης που είναι υπεύθυνη για τη διέγερση και στα δύο φύλα. Έτσι, οι γυναίκες λόγω της λιγότερης τεστοστερόνης που εκκρίνεται στον οργανισμό τους αλλά και λόγω των ορμονικών αλλαγών που «έρχονται» στη ζωή τους, όπως εγκυμοσύνες και κλιμακτήριος, που αποδεδειγμένα επηρεάζουν την ερωτική επιθυμία, είναι φυσιολογικό να είναι τα «θύματα» των ορμονικών αλλαγών. Άρα, η κατανόηση της επίδρασης των ορμονικών αλλαγών και διαφορών των δύο φύλων είναι πολύ σημαντική και μπορεί να ελαττώσει τις συγκρούσεις που έχουν ως κύριο θέμα το πότε και το πόσο κάνουμε έρωτα.
Μια ανάσα πια χωρίζει τους μαθητές από την αγχωτική και συνάμα καθοριστική, ειδικά για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου, διαδικασία των εξετάσεων.
Σε αυτήν την περίοδο, οι έφηβοι μαζί με το βεβαρημένο τους πρόγραμμα είναι πλημμυρισμένοι από ένα διάχυτο φόβο, μία περίεργη ανησυχία, σαν κάτι να τους απειλεί. Ειδικά στις πανελλαδικές εξετάσεις, οι έφηβοι είναι φορτισμένοι με ανασφάλεια για το μέλλον. Είναι ένα από τα πολλά δύσκολα εμπόδια που θα συναντήσουν στη ζωή τους, στο οποίο θα δοκιμαστούν, πρωτίστως, σαν άνθρωποι. Καλό θα ήταν να δουν τις εξετάσεις ως μια εμπειρία, αφού το μέλλον μπορεί να δείξει ότι η συγκεκριμένη περίοδος δεν ήταν τόσο καθοριστική για τη ζωή τους. Πρέπει να αποδεχθούν τις όποιες αδυναμίες τους και να μην κάνουν κανενός είδους υπερβολές για να τις καλύψουν την τελευταία στιγμή (ασταμάτητο διάβασμα χωρίς χαλάρωση και εκτόνωση). Τέλος, ένας έμμεσος τρόπος για να μετριάσουν το άγχος των εξετάσεων είναι να εισέλθουν στον εξεταστικό χώρο έχοντας «οπλιστεί» με μια γενναία δόση ψυχραιμίας και χιούμορ.
Αντί για όλα αυτά, οι γονείς θα πρέπει πάνω απ’ όλα να εξασφαλίσουν ηρεμία μέσα στο σπίτι, η οποία θα οπλίσει με δύναμη και ψυχική ισορροπία τα παιδιά. Θα πρέπει, επίσης, να δείξουν κατανόηση στην ένταση των παιδιών, μεγαλύτερη ανοχή αποφεύγοντας να τα κρίνουν και να τα συγκρίνουν με άλλα παιδιά (το κάθε παιδί είναι διαφορετικό και έχει συγκεκριμένα όρια).
Σταθείτε δίπλα στο παιδί σας με αγάπη και κατανόηση και πάντα να του τονίζετε ότι αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια. Κάντε το να πιστέψει στον εαυτό του και να ξέρει πως ότι και να γίνει, τελικά εσείς θα είστε πάντα στο πλευρό του.
ευθύνεται για την απώλεια του 10% των παραγωγικών ωρών παγκοσμίως. Η μία στις τέσσερις γυναίκες και ο ένας στους οκτώ άνδρες μπορούν να εμφανίσουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της ζωής τους, δηλ. περίπου το 20% του πληθυσμού, με αυξανόμενους ρυθμούς κατά την τελευταία δεκαετία, εμφανιζόμενης και στο 2% έως 5% των παιδιών και εφήβων.
Σχεδόν οι μισές από όλες τις περιπτώσεις κατάθλιψης δεν αναγνωρίζονται και δεν υποβάλλονται σε θεραπεία ενώ 10% περίπου των καταθλιπτικών ασθενών αυτοκτονούν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει ότι μέχρι το έτος 2020 η κατάθλιψη θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα υγείας στον αναπτυσσόμενο κόσμο προσβάλλοντας πιθανόν περισσότερο από το 25% του πληθυσμού και μέχρι τότε, η βαριά κατάθλιψη θα αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο αίτιο θανάτου και ανικανότητας, αν και παρόλα αυτά η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη.
Τι είναι όμως η κατάθλιψη;
Όλοι αισθανόμαστε κάποια στιγμή στη ζωή μας ή ακόμη και πολύ συχνά μελαγχολικοί, λυπημένοι ή στενοχωρημένοι. Αισθανόμαστε απογοήτευση μετά από μια αποτυχία ή θλίψη μετά από ένα χωρισμό ή μια απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου. Τα συναισθήματα αυτά είναι το φυσιολογικό επακόλουθο των καλών και άσχημων στιγμών της ζωής μας. Τα αρνητικά αυτά αισθήματα είναι φυσιολογικά και δεν επηρεάζουν σημαντικά τη δυνατότητά μας να ανταποκρινόμαστε στις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι είναι και χρήσιμα στο βαθμό που μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα κάποιες αδυναμίες του χαρακτήρα μας. Η θλίψη μας σκληραγωγεί και μας εκπαιδεύει ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε δυναμικά τις αντιξοότητες που μπορεί να προκύψουν αργότερα στη ζωή μας. Η αυτογνωσία που προκύπτει μέσα από τις αρνητικές εμπειρίες μας βοηθά να κάνουμε προσπάθειες να αλλάξουμε τον εαυτό μας ώστε να αποφεύγουμε στο μέλλον τις αρνητικές συνέπειες των ανώριμων συμπεριφορών.
Στην περίπτωση όμως που η θλίψη αντί να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου γίνεται πιο έντονη και διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες εμποδίζοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες της ομαλής ζωής όπως είναι η δουλειά, η διατροφή, ο ύπνος και οι στενές μας σχέσεις τότε είναι πιθανόν να υποφέρουμε από κατάθλιψη και να χρειαζόμαστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να την αντιμετωπίσουμε. Αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη δεν είναι η παρουσία των αρνητικών αισθημάτων αλλά η μεγάλη ένταση και η μακρά τους διάρκεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης;
συνεχόμενη θλίψη
ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως η δυσκοιλιότητα, οι κεφαλαλγίες, διαταραχές της περιόδου, διάφορα σωματικά άλγη στην σπονδυλική στήλη και του θώρακα, δύσπνοια, συνοδεύουν συχνά την κατάθλιψη, ώστε πολλοί ασθενείς επικεντρώνονται στα προβλήματα αυτά καθαυτά χωρίς να συνειδητοποιούν ότι έχουν κατάθλιψη
απώλεια ενέργειας και εξάντληση
περισσότερη ή λιγότερη όρεξη για φαγητό με αποτέλεσμα την απώλεια ή την απόκτηση κιλών
περισσότερος ή λιγότερος ύπνος (μπορεί να κοιμάται ελάχιστα ή να κοιμάται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας)
τάσεις απομόνωσης, κοινωνική απόσυρση
άγχος, ανησυχία, αναποφασιστικότητα
απογοήτευση, αδιαφορία σχεδόν για τα πάντα και τη ζωή
απώλεια του ενδιαφέροντος για την αναζήτηση ερωτικού συντρόφου ή για την ερωτική επαφή.
αισθήματα ενοχής, ανασφάλειας, αυτοκατηγορίας και ανικανότητας
κακή διάθεση, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν σε καθημερινή βάση
μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις ασχολίες, ακόμα και σε αυτές που τον ευχαριστούσαν
ανησυχία, απαισιοδοξία, καμία ελπίδα για το μέλλον (του φαίνονται όλα «μαύρα»)
συχνές σκέψεις σχετικά με το θάνατο και την αυτοκτονία που ίσως πάρουν και τη μορφή της «απόπειρας»
Ποιοι είναι οι τύποι της κατάθλιψης;
Οι μορφές που μπορεί να πάρει η κατάθλιψη είναι οι εξής:
Η ήπια κατάθλιψη. Δεν πρέπει, όμως, να αγνοηθεί γιατί μπορεί να εξελιχθεί σε μέσης βαρύτητας κατάθλιψη.
Η μέσης βαρύτητας κατάθλιψη, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένη λειτουργικότητα του ατόμου μέσα στο σπίτι του ή στη δουλειά του.
Η βαριά κατάθλιψη είναι μια σοβαρή νόσος. Προκαλεί σημαντική και έντονη διαταραχή σε όλους τους τομείς λειτουργικότητας και συχνά συσχετίζεται με ιδέες αυτοκτονίας.
Η κατάθλιψη μπορεί να ορισθεί επιπλέον ως μονοπολική ή διπολική. Στην μονοπολική κατάθλιψη, τα άτομα μπορεί να υποφέρουν από επανειλημμένα επεισόδια κατάθλιψης. Ωστόσο, η διάθεσή τους επανέρχεται στο φυσιολογικό στο τέλος ενός επεισοδίου κατάθλιψης. Η διπολική κατάθλιψη, αντίθετα, χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενα διαστήματα κατάθλιψης και μανίας, όπου το άτομο έχει υπερβολική αίσθηση ευεξίας, που μπορεί να το καταστήσει ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο. Ο τύπος αυτός αναφέρεται και ως διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη).
Η δυσθυμία είναι μια μορφή κατάθλιψης στην οποία τα συμπτώματα είναι παρόμοια αλλά ηπιότερα από εκείνα της μείζονος κατάθλιψης και χαρακτηρίζεται από μεγάλη διάρκεια.
Υπάρχουν πολλά ειδικά σύνδρομα όπως η εποχική κατάθλιψη, που παρατηρείται συνήθως μόνο το χειμώνα, μπορεί να οφείλεται στην απουσία ηλιακής ακτινοβολίας και ανταποκρίνεται σε έκθεση σε τεχνητό φως, η επιλόχεια κατάθλιψη, που εμφανίζεται σε μητέρες μήνες μετά τον τοκετό και η επιλόχεια ψύχωση, που έχει συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της μανιοκατάθλιψης.
Ηεποχιακή κατάθλιψη, μια πάθηση συχνότερη στις βόρειες χώρες από ότι στην Ελλάδα, που συνδέεται με την μειωμένη ηλιοφάνεια. Ο Ιπποκράτης πρώτος κατέγραψε την συσχέτιση έναρξης της κατάθλιψης το φθινόπωρο.
Τέλος, η χρόνια κατάθλιψη είναι η υποτροπή και η μετάπτωση στη χρονιότητα είναι η πιθανότερη εξέλιξη στην περίπτωση της κατάθλιψης στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Το άτομο συνεχίζει να είναι καταθλιπτικό για μεγάλο διάστημα και αν η χρόνια κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μειωμένη λειτουργικότητα, μερικοί από αυτούς τους ασθενείς μπορεί να θεωρηθούν χρόνια καταθλιπτικοί ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Για την αποφυγή της παγίδας της χρόνιας κατάθλιψης, πολύ μεγάλη σημασία έχει η δραστική, γρήγορη και παρατεταμένη θεραπεία όσο το δυνατόν πιο άμεσα.
Γιατί νιώθω τόσο αδύναμος; Όταν υποφέρουμε από κατάθλιψη αισθανόμαστε ότι τίποτε δεν μπορεί να μας παρηγορήσει. Ακόμη και όταν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα μπορούσε να ανεβάσει τη διάθεσή μας, δεν μπορούμε να το κάνουμε. Η γνώση από μόνη της δεν μπορεί να μας ελευθερώσει. Ξέρουμε αλλά δεν μπορούμε. Η κατάθλιψη μοιάζει με «αγκάθινες αλυσίδες» που έχουν μεγαλώσει και ματώσει την ψυχή μας, μας κρατούν δέσμιούς τους (μέσα στον εαυτό μας) και δεν μας αφήνουν να ζήσουμε τη ζωή μας ελεύθερα και ευτυχισμένα. Μπορεί τα άτομα γύρω μας να μας δίνουν συμβουλές αλλά σε εμάς φαντάζουν περιττές και μάταιες, παρόλο που αναγνωρίζουμε την αξία και την ευεργετικότητα τους. Εμείς νιώθουμε ότι είναι αδύνατον να κάνουμε κάτι που θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Αυτό που νιώθουμε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η αδυναμία μας να επιθυμήσουμε κάτι, να εμπνευσθούμε από κάτι, να ενδιαφερθούμε για κάτι. Σα να έχει χαθεί μέσα μας η ικανότητά μας να επιθυμούμε και να προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες μας. Από τη μία, γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει αλλά απ’ την άλλη δεν νιώθουμε να μας ενδιαφέρει. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να μας αρέσει αλλά δεν μας αρέσει. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε. Γνωρίζουμε τι είναι αυτό που οι άλλοι θέλουν από εμάς αλλά δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε.
Η κατάθλιψη δεν μας «αφήνει» στην παρούσα φάση της ζωής μας να ελπίζουμε. Έχουμε χάσει την ελπίδα ή καλύτερα η ελπίδα έπαψε να λειτουργεί μέσα μας… η ελπίδα που θα μπορούσε να φέρει την θεραπευτική αλλαγή.
Και όταν συνειδητοποιούμε ότι έχει διαταραχθεί η ικανότητά μας να επιδιώκουμε αυτό που είναι ωφέλιμο για εμάς και για τους άλλους νιώθουμε ενοχές και κατηγορούμε τον εαυτό μας για όσα δεν μπορούμε να καταφέρουμε. Είμαστε παγιδευμένοι ανάμεσα στην αδυναμία και την ενοχή. Νιώθουμε κατώτεροι, μειωμένοι, ανάξιοι, άχρηστοι.
Είναι όμως αδύνατο να σπάσουμε τις «αγκάθινες αλυσίδες», να ελευθερωθούμε από την παγίδα της κατάθλιψης, μόνο με τις δικές μας συνειδητές προσπάθειες. Πολλές φορές όσο περισσότερο προσπαθούμε τόσο περισσότερο αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Με ποιους τρόπους μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;
1. Αποδοχή της αδυναμίας μας
Αφού καταλαβαίνουμε ότι είναι μάταιο να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας την κατάθλιψη δυναμικά, ξέροντας ότι αυτό που μας λείπει είναι η δύναμη, η αποφασιστικότητα και η αγωνιστικότητα το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συμφιλιωθούμε με αυτό που είμαστε αυτή τη στιγμή, με αυτό που νιώθουμε και με αυτό που μπορούμε. Να ζούμε μαζί της, να συμβιώνουμε όσο πιο αρμονικά γίνεται με την κατάθλιψη μας. Δεχόμαστε όσο πιο ήρεμα γίνεται όσα διαδραματίζονται μέσα μας και γύρω μας και περιμένουμε να επιστρέψουν οι δυνάμεις μας ώστε να μπορέσουμε να συμπεριφερθούμε και πάλι δυναμικά.
2. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα
Αν και είναι καλό πάντα να αποφεύγουμε την αλόγιστη χρήση φαρμάκων στην περίπτωση της κατάθλιψης τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι πολύ βοηθητικά. Τα αντικαταθλιπτικά είναι σχετικά αθώα φάρμακα. Δεν προκαλούν εξάρτηση, δεν έχουν σημαντικές παρενέργειες και είναι δυνατόν να μας προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια. Αν συνδυαστούν, βέβαια, και με τη Συμβουλευτική-Ψυχοθεραπεία τα αποτελέσματά τους μπορεί να είναι και σωτήρια, συνήθως στις πιο βαριές μορφές κατάθλιψης.
Τα αντικαταθλιπτικά δεν δρουν άμεσα. Η βελτίωση της διάθεσης απαιτεί συνήθως τρεις εβδομάδες και περισσότερο, αντίθετα από τα ηρεμιστικά, που έχουν άμεση δράση. Μπορεί αρχικά να παρατηρήσει κανείς βελτίωση στον ύπνο. Η βελτίωση της διάθεσης όμως ακολουθεί αργότερα. Οι παρενέργειες εμφανίζονται συνήθως από την αρχή της θεραπείας, είναι ήπιες και συνήθως υποχωρούν, αλλά αν δεν είναι ανεκτές, θα πρέπει να επικοινωνήσει ο ασθενής με τον γιατρό του.
Ο συμβουλευτικός ψυχολόγος/θεραπευτής σύμφωνα με την κρίση του και με τη σοβαρότητα της κατάστασης θα είναι εκείνος που θα αποφασίσει αν το άτομο έχει ανάγκη να ακολουθήσει φαρμακοθεραπεία ή όχι. Γι’ αυτό το λόγο συστήνεται πάντα να επισκέπτονται τα άτομα πρώτα έναν ψυχολόγο για να δει την κατάσταση την οποία βρίσκονται και μετά αν το κρίνει αυτός θα παραπέμψει το άτομο σε ένα ψυχίατρο, ο οποίος και θα του χορηγήσει και την κατάλληλη φαρμακευτική μέθοδο.
3. Συμβουλευτική-Ψυχοθεραπεία
Η κατάθλιψη μας φανερώνει ότι το «πρόβλημα» που αιωρείται και βασανίζει το άτομο υπάρχει σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το οποίο αν δεν προσεγγιστεί θα αντιμετωπιστεί φευγαλέα και κατά ένα μέρος του. Η Συμβουλευτική-Ψυχοθεραπεία έχει ακριβώς αυτόν τον στόχο, να «αντιμετωπίσει» το πρόβλημα στη ρίζα του φτάνοντας στο βάθος του συναισθήματος, στην ψυχή του ατόμου. Αν το άτομο δεν ανοίξει την ψυχή του και εκφράσει αληθινά τα συναισθήματά του, δεν θα μπορέσει να ξεφύγει εύκολα από τα καταθλιπτικά του συναισθήματα και το αδιέξοδο που νιώθει ότι βρίσκεται.
Μέσα μας υπάρχουν προβλήματα σε ένα βαθύτερο επίπεδο που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Δεν πρόκειται για μια απλή ασθένεια αλλά για μια μορφή επικοινωνίας, για ένα μήνυμα που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε.
Ο Συμβουλευτικός ψυχολόγος/θεραπευτής μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τους ψυχολογικούς λόγους οι οποίοι συμβάλλουν στη δημιουργία των καταθλιπτικών αισθημάτων και να μας υποστηρίξει στην πορεία της θεραπευτικής μας αλλαγής.
Η Συμβουλευτική-Ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει:
- Nα εξερευνήσουμε σκέψεις και συμπεριφορές που συμβάλλουν στη δημιουργία αισθημάτων απογοήτευσης, μειονεκτικότητας και ενοχής τα οποία οδηγούν στην κατάθλιψη.
- Nα κατανοήσουμε ποια από τα προβλήματα που μας απασχολούν μπορούμε να επιλύσουμε και με ποιο τρόπο και ποια δεν μπορούμε να επιλύσουμε αλλά οφείλουμε να τα αποδεχτούμε και να ζήσουμε αρμονικά μαζί τους.
- Nα ξαναβάλουμε σταδιακά στη ζωή μας ευχάριστες δραστηριότητες που μπορούν να ξυπνήσουν μέσα μας τη χαρά της ζωής.
- Να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
- Να εκφράζουμε τα αληθινά μας συναισθήματα όταν θέλουμε πραγματικά να επικοινωνήσουμε ακόμη και όταν αυτά είναι αρνητικά (π.χ. θυμός, επιθετικότητα, θλίψη, αγανάκτηση). - Να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας και να μην υποχωρούμε από φόβο στις απόψεις των άλλων, ανεβάζοντας τη χαμένη αυτοπεποίθησή μας.
- Να στηρίζουμε τις επιλογές μας στις δικές μας αξίες και τις δικές μας επιθυμίες.
- Να ανακτήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας.
- Να βάζουμε ρεαλιστικούς στόχους για το μέλλον που μπορούν να μας δώσουν νόημα και να αναλαμβάνουμε το ρίσκο και την ευθύνη αυτών των επιλογών.
Όσο πιο σοβαρή είναι η κατάθλιψη που μας βασανίζει τόσο πιο δύσκολο είναι να μπορέσουμε να νιώσουμε καλύτερα μετά από μια συνάντηση με τον ψυχοθεραπευτή. Αυτό γίνεται διότι η ίδια η κατάθλιψη δεν μας αφήνει να νιώσουμε καλύτερα, να δούμε τον εαυτό μας πιο αισιόδοξα, να ελπίσουμε σε κάποια αλλαγή. Ότι και να μας λένε, ακόμα και τα αγαπημένα μας πρόσωπα, εμείς το παίρνουμε στραβά. Δίνουμε σε όλα αρνητικό νόημα. Βλέπουμε μόνο την κακή όψη των πραγμάτων.
Ο ψυχολόγος/θεραπευτής εξάλλου δεν θέλει απλά να μας παρηγορήσει αλλά να μας βοηθήσει να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Είναι λοιπόν πιθανόν να βάλλουμε και τον θεραπευτή στην κατάθλιψή μας και να νομίσουμε ότι δεν είναι αρκετά καλός και ότι δεν μπορεί να μας βοηθήσει.
Όσο πιο υγιείς και δυνατοί αισθανόμαστε τόσο πιο εύκολα μπορούμε με τη βοήθεια του Συμβουλευτικού ψυχολόγου/θεραπευτή να δουλέψουμε σε ένα βαθύτερο επίπεδο με τον εσωτερικό μας κόσμο για να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να μάθουμε τεχνικές αντιμετώπισης των αρνητικών σκέψεων και αισθημάτων. Η αυτογνωσία και η ανάπτυξη των ψυχολογικών μας δεξιοτήτων θα μας βοηθήσει να χειριζόμαστε σωστά τις εσωτερικές και τις εξωτερικές αντιξοότητες ώστε να μην ξαναζήσουμε ποτέ πια στο μέλλον άλλη καταθλιπτική περίοδο.
Συνοψίζοντας…
είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι η κατάθλιψη είναι μια «ασθένεια» που μπορεί να θεραπευτεί και ότι όσο πιο γρήγορα διαπιστωθεί από το άτομο ή τον περίγυρό του τόσο πιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια ενός ειδικού. Γι’ αυτό και όταν νιώσεις καταθλιπτικά συμπτώματα για ένα διάστημα πάνω από 2-3 εβδομάδες είναι καλό δράσεις άμεσα. ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΑΝΕΜΠΟΔΙΣΤΗ ΜΕΣΑ ΣΟΥ. ΔΡΑΣΕ ΑΜΕΣΑ!
Συμμετέχοντας ένα άτομο στη συμβουλευτική – ψυχοθεραπεία μπορεί να φτάσει σε κάποιες συνθήκες οι οποίες αποτελούν, ταυτόχρονα, και τους στόχους της συμβουλευτικής. Σύμφωνα με τον McLeod (2005) αυτοί οι στόχοι είναι οι ακόλουθοι:
Ενόραση. Το να συνειδητοποιήσει το άτομο την αιτία και την εξέλιξη των συναισθηματικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει και να αυξήσει, έτσι, την ικανότητα ελέγχου των συναισθημάτων και των πράξεών του μέσω της λογικής.
Η βελτίωση των σχέσεων του με τους άλλους ανθρώπους. Το να γίνει κανείς καλύτερος και ικανός να επισυνάπτει και να διατηρεί «όμορφες και βαθύτερες» σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω του, π.χ. σχέσεις στην οικογένεια, στην εργασία, φιλικές σχέσεις.
Αυτογνωσία. Το να αποκτήσει κανείς επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων που έχει αποκλείσει ή αρνηθεί, να γνωρίσει τις δυνατότητες και τις «ατέλειες» και να αναπτύξει μια ακριβότερη αίσθηση του πως τον αντιλαμβάνονται οι άλλοι.
Αυτοαποδοχή. Να δεχτούμε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι, με τα αρνητικά και τα θετικά του στοιχεία και να γίνουμε ικανοί να αναγνωρίζουμε την εμπειρία που μας κάνει να κατηγορούμε και να απορρίπτουμε τον εαυτό μας.
Αυτοπραγμάτωση. Το να γίνει ένας άνθρωπος ολοκληρωμένος και να μπορεί να είναι όλο και περισσότερο οι δυνατότητές του (να δρα σύμφωνα με αυτές), χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις.
Επίλυση προβλημάτων. Η εξεύρεση λύσης για ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, το οποίο ο πελάτης δεν είχε καταφέρει να επιλύσει από μόνος του. Η απόκτηση μια γενικότερης ικανότητας στην επίλυση προβλημάτων.
Ψυχολογική εκπαίδευση. Η παροχή βοήθειας προς τον πελάτη ώστε να υιοθετήσει ιδέες και τεχνικές, με τις οποίες θα μπορέσει να κατανοήσει και να ελέγξει τη συμπεριφορά του.
Απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων. Το να μάθει κανείς να χειρίζεται επιτυχώς κοινωνικές και διαπροσωπικές δεξιότητες, όπως π.χ. η διεκδικητικότητα και ο έλεγχος θυμού.
Ενδυνάμωση. Η άσκηση δεξιοτήτων, η επίγνωση και η γνώση που θα βοηθήσουν τον πελάτη να αποκτήσει τον έλεγχο της ζωής του.
Γνωστική αλλαγή. Η τροποποίηση ή η αντικατάσταση μη λογικών πεποιθήσεων ή προτύπων σκέψεων που μας οδηγούν σε δυσκολίες προσαρμογής και σε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.
Αλλαγή συμπεριφοράς. Η μετατροπή ή η αντικατάσταση προτύπων στη συμπεριφορά μας που είναι αυτοκαταστροφικά ή που μας δυσκολεύουν στην προσαρμογή μας σε διάφορες καταστάσεις και γεγονότα στη ζωή μας, π.χ. υπερβολική ενασχόληση με την καθαριότητα, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά μετά από απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή ένα χωρισμό.
Γενικά, η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία είναι μία ευέλικτη «διαδικασία» , η οποία δίνει την δυνατότητα στον πελάτη να αξιοποιήσει τη σχέση που θα αναπτυχθεί μέσα από τις συνεδρίες με τον θεραπευτή (η οποία λειτουργεί ως θεραπευτική) σαν το έδαφος που θα εξερευνήσει τις πτυχές της ζωής του που συνδέονται περισσότερο με την προσωπική του ευημερία.
Αρχικά, είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί ότι ο ψυχολόγος δεν είναι ψυχίατρος. Είναι δύο εντελώς διαφορετικές ειδικότητες που ο ρόλος τους συγχέεται πολύ συχνά. Σημαντικότερη διαφορά των δύο αυτών επαγγελμάτων είναι η φαρμακοθεραπεία. Με λίγα λόγια, ο ψυχίατρος χορηγεί φάρμακα στους ασθενείς του ενώ ο ψυχολόγος όχι. Ο ψυχίατρος ενδιαφέρεται κυρίως για τη διάγνωση και θεραπεία των ατόμων με σημαντική ψυχική διαταραχή και ψυχώσεις, όπως π.χ. σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή, διαταραχή πανικού και γενικά ασχολείται με άτομα που εμφανίζουν παθολογική συμπεριφορά και συμπτώματα.
Αντίθετα, ο ψυχολόγος και ειδικότερα ο συμβουλευτικός ψυχολόγος ασχολείται κυρίως με άτομα που αντιμετωπίζουν και βιώνουν καθημερινά προβλήματα και καθημερινές ανθρώπινες εμπειρίες, όπως οικογενειακά προβλήματα, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις τους, χωρισμός, απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, και το επακόλουθο πένθος, άγχος στην καθημερινότητά ή στην εργασία τους, στεναχώρια. Επίσης, ο συμβουλευτικός ψυχολόγος βοηθάει και συνδιαλέγεται αποτελεσματικά με άτομα που εμφανίζουν κάποια στιγμή στη ζωή τους κατάθλιψη ή έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή τους, μεταπτώσεις στη διάθεσή τους. Άτομα με χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, καρδιοπάθειες, νεφρική ανεπάρκεια που επηρεάζουν άμεσα την ψυχική υγεία του ατόμου και η έκβαση των οποίων εξαρτάται σε ένα μεγάλο βαθμό από την ψυχολογία του μπορούν να βοηθηθούν επαρκώς από τη συμβουλευτική-ψυχοθεραπεία. Οι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία μπορούν να αντιμετωπιστούν σε μεγάλο βαθμό με τη βοήθεια της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας.
Η επικρατούσα άποψη για το ρόλο του ψυχολόγου ότι "κάνει" κάτι στον πελάτη έτσι ώστε να τον θεραπεύσει από την "αρρώστια", είναι ένας μύθος. Αντίθετα, ο συμβουλευτικός ψυχολόγος "βρίσκεται μαζί" με τον πελάτη με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει και να προωθήσει την προσωπική του ανάπτυξη. Ο συμβουλευτικός ψυχολόγος είναι ειδικά εκπαιδευμένος ψυχολόγος ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία στο να βοηθάει ανθρώπους να διαπραγματεύονται αποτελεσματικά τα συναισθηματικά και άλλα προσωπικά τους προβλήματα.
Ο συμβουλευόμενος είναι αυτός που κρύβει βαθειά μέσα του τη λύση σε κάθε πρόβλημά του. Ο ψυχολόγος είναι αυτός που θα προσπαθήσει μέσα από τη συμβουλευτική-ψυχοθεραπεία να «βγάλει», να εκμαιεύσει αυτή τη λύση, να ξετυλίξει το «γόρδιο δεσμό» της ψυχής του συμβουλευόμενου. Αυτή η λύση θα είναι και αυτή που θα ταιριάζει στο άτομο, στα χαρακτηριστικά και στην προσωπικότητά του γιατί θα «έχει βγει από μέσα του». Αυτό είναι και το υποστηρικτικό (καθοδηγητικό) κομμάτι της συμβουλευτικής. Απ’ την άλλη μεριά η συμβουλευτική μπορεί να πάρει το ρόλο της παρέμβασης (παρεμβατική συμβουλευτική) σε ειδικές περιπτώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο συμβουλευτικός ψυχολόγος προβαίνει σε άμεσες συμβουλές-οδηγίες που ταιριάζουν με τα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα του θεραπευόμενου και αφού πιστεύει ότι είναι ικανές να τον βοηθήσουν.
Κάθε άτομο είναι διαφορετικό, ξεχωριστή προσωπικότητα με τα δικά της χαρακτηριστικά και το δικό του χαρακτήρα. Αυτή είναι και η πεμπτουσία της συμβουλευτικής ψυχολογίας και ειδικότερα της προσωπο-κεντρικής ψυχοθεραπείας (person-centred counselling).
Ο ψυχολόγος είναι ο συνοδηγός του συμβουλευόμενου στο προσωπικό ταξίδι του τελευταίου προς την αλλαγή και την προσωπική του ανάπτυξη. Οδηγός σε αυτό το ταξίδι είναι ο συμβουλευόμενος και όχι ο σύμβουλος. Ο συμβουλευτικός ψυχολόγος / σύμβουλος είναι αυτός που θα δείχνει τον "δρόμο" στον συμβουλευόμενο και θα συμπορεύεται μαζί του μέχρι να φτάσει στον τελικό προορισμό, την αυτοπράγματωση. Ο δρόμος αυτός μπορεί άλλοτε να είναι σύντομος και ευκολοδιάβατος και άλλοτε μακρύς και δύσβατος.
Το μοίρασμα της εσωτερικής πραγματικότητας και του εσωτερικού κόσμου του συμβουλευόμενου «προκαλεί» την ποιοτική αναβάθμιση της σχέσης συμβουλευόμενου - συμβούλου σε σχέση θεραπευτική. Μέσα από αυτήν τη σχέση ο συμβουλευόμενος / θεραπευόμενος θα κάνει το πρώτο βήμα προς την αλλαγή και την προσωπική του ανάπτυξη.
Ο συμβουλευτικός ψυχολόγος ενδιαφέρεται κυρίως για τις κρυμμένες δυνάμεις & δυνατότητες, το υποστηρικτικό περιβάλλον του ενδιαφερόμενου και του συστήματος στο οποίο ανήκει αυτός (π.χ. οικογένεια ), για τους τρόπους επικοινωνίας και συνδιαλλαγής του ατόμου με αυτά τα περιβάλλοντα (συστήματα), τους ρόλους, τους κανόνες, και τους στόχους που υιοθετεί, καθώς και για το στάδιο της ψυχο-κοινωνικής ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται.
Η διαδικασία της ψυχολογικής θεραπείας περιλαμβάνει κυρίως διάλογο και σκέψη. Ο ενδιαφερόμενος μιλάει για τον εαυτό του και το πρόβλημα που τον απασχολεί, ενώ ο συμβουλευτικός ψυχολόγος τον ενθαρρύνει να σκεφτεί πάνω σε θέματα που -κατά την άποψή του- σχετίζονται με το/τα πρόβλημα/ τα, και να επεξεργαστεί νέες λύσεις στο πρόβλημα/τα αυτό/ά.
